Aντίο μαμά...

 

 

Αντίο μαμά, μανούλα, Χρυσούλα, αντίο.

Αντίο κοριτσάκι που γεννήθηκες στο χωριό Πόθος, που έβγαλες την πρώτη δημοτικού μόνο και έμαθες βασικά μόνη σου να διαβάζεις και να γράφεις. 

Αντίο παιδάκι που πείνασες στην κατοχή μαζί με όλους τότε.

Αντίο πιτσιρίκα που δούλευες από μια σταλιά.

Αντίο γυναίκα του Άγγελου και μονίμως ερωτευμένη μαζί του.

 

 

Αντίο  26χρονη χήρα του Άγγελου που έγινες και πατέρας για μας τα κορίτσια σου.

Αντίο αγωνίστρια, εσύ ήσουν αληθινή survivor που δούλεψες σε εκατό  δουλειές για να μας μεγαλώσεις.

Αντίο ψυχούλα ευαίσθητη που μας έμαθες οτι όσο δύσκολα και να περνάμε κάποιος άλλος είναι σε χειροτέρη θέση και δεν πρέπει να τον ξεχνάμε και να βοηθάμε πάντα από αυτό που δεν μας περισσεύει.

Αντίο μάγισσα των φυτών, ξερό κλαδάκι να φύτευες θεριό θα γινόταν.

Αντίο υπέροχη μαγείρισα και αιωνίως γλυκατζού μια που τα είχες τόσο στερηθεί όλα όταν ήσουν μικρή. 

Αντίο χρυσοχέρα μου, έραβες, κένταγες έπλεκες, όλα τα έκανες και τα έκανες τέλεια.

 Αντίο αναγνώστρια, δεν σε προλαβαίναμε με τα βιβλία, διάβαζες και γρήγορα!  Είχες αγαπήσει τον Λεό Μπουσκάλια, τον Γιάννη Μαρή,είχες βρεί στον Καζαντζάκη αδελφή ψυχή! μου είχε κάνει εντύπωση όταν μου το είχες πει, και τόσους άλλους και άλλες συγγραφείς.

Αντίο φίλη πιστή για τις φιλενάδες σου.

Αντίο μαμά της Ελευθερίας και της Κατερίνας. 

Αντίο γιαγιά του Άγγελου και της Λήδας.

Αντίο ρίζα μου και στήριγμα μου. 

Αντίο μαμά μου...

Αντίο αδελφούλη.

Θα ήθελα να γράψω τόσα πολλά, αλλά δεν αντέχω.

 * Πριν 30 χρόνια η αδελφή μου βρήκε σε σένα έναν θαυμάσιο σύντροφο κι εγώ έναν υπέροχο αδελφό. 

* Και τώρα σε αποχαιρετήσαμε για πάντα.

 * Δεν θα καταλάβω ποτέ πώς ένας ευφυής άνθρωπος σαν κι εσένα έπαθε τέτοιο "κόλλημα" και έγινες αρνητής του εμβολίου. Και η κόβιντ σε βρήκε και σε ρήμαξε. Το πάλεψες 2 μισυ μήνες, αλλά έχασες. 

* Χάσαμε. ΣΕ χάσαμε. 

* Δεν θα μάθουμε ποτέ τι θα είχε γίνει αν το είχες κάνει το ρημαδοεμβόλιο.

 * Πόνος πολύς για όλους εμάς που σε αγαπάμε και απέραντη αγάπη κι ευγνωμοσύνη για την παρουσία σου στις ζωές μας. 

* Θα μας λείπεις Πάντα. 

* Καλό σου ταξίδι, για όπου. *

Στιγμιότυπα με άρωμα πασχαλινό.

Πρώτη ανάμνηση που έχω από μικρή, να γυρνάμε από την Ανάσταση την νύχτα
 και ο μπαμπάς να κρατάει ένα από εκείνα τα χάρτινα φαναράκια που είχαν μέσα το κεράκι με το άγιο φως.

Βάδιζα πίσω του, μου άρεσε να τον βλέπω να προχωράει μπροστά, μου φαινόταν γίγαντας!

Γενικά μου άρεσε να πηγαίνω πίσω του, μου άρεσε ο διασκελισμός του,
 η κορμοστασιά του,η κίνηση του.

Φώναζε η μαμά, Ελευθερία προχώρα πάλι έμεινες πίσω.

Δεν ήξερα τότε να της εξηγήσω ότι ήθελα να μένω πίσω, πίσω του.

*

Ανάσταση πάλι, στην πλατεία Όθωνος ( νυν Μανδηλαρά) στο Ηράκλειο, με πολύ κόσμο, με τραπέζια γεμάτα καλούδια και αρνιά να γυρίζουν στις σούβλες.
 Οι άντρες έκαναν τα δικά τους πηγαδάκια με ένα ποτήρι κρασί στο χέρι, οι γυναίκες τα δικά τους πηγαδάκια και μιλήματα.
 Και εμείς τα παιδιά παντού να κόβουμε βόλτες. Θυμάμαι πόσο περήφανη ένοιωσα όταν ήρθε ο μπαμπάς με πήρε από το χέρι και με πήγε να με γνωρίσει σε κάποιον κύριο,
 Η κόρη μου η μεγάλη, φέτος πήγε και σχολείο.

Του κρατούσα το χέρι και σήκωνα το κεφάλι μου να τον δω, πρέπει να χαμογελούσα ,
 και βαθιά μέσα μου.

*

Μεγάλη Παρασκευή την χρονιά που μέναμε με την Θεία Κανέλα στο Μεταξουργείο,
 δεν θυμάμαι γιατί, ίσως δεν ήξερε τι να μας κάνει όλη μέρα, ίσως το συνήθιζε;
 μας πήγε και κάναμε μια μεγάλη βόλτα σε όλους τους επιταφίους των κοντινών εκκλησιών.
 Ξεποδιαριαστήκαμε… αλλά τόσες δεκαετίες μετά ακόμα το θυμάμαι.

  

*

Στο Χαλάνδρι πια με την μαμά, στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού , θυμάμαι που Μ. Τρίτη συνήθως φτιάχναμε τα κουλουράκια.
 Δηλαδή η μαμά τα έφτιαχνε εμείς κοιτάγαμε και μυρίζαμε όλες τις μαγικές μυρωδιές της βανίλιας της κανέλας, και θέλαμε να πλάσουμε κι εμείς.

Και η μαμά μας έδινε από μια μπαλίτσα ζύμης και κάναμε όμικρον ή ανθρωπάκια ή μπαστουνάκια.

Ποτέ μου δεν κατάλαβα που εύρισκε το κουράγιο να κάθεται να φτιάχνει κουλουράκια,
να βάφει αυγά και όλα τα υπόλοιπα όταν δούλευε σε δυό δουλειές για να μας μεγαλώσει.

*

Η μαμά μετά τον θάνατο του μπαμπά βρήκε παρηγοριά στην θρησκεία,
 και έγινε και πολύ αυστηρή.

Νηστεύαμε τετάρτες και παρασκευές κάθε κυριακή στην εκκλησία -από νωρίς-
και μετά στο κατηχητικό, και αργότερα στο γυμνάσιο στις χμο. Τι ζόρι ήταν αυτό…

Εννοείται την Μεγάλη Εβδομάδα νηστεύαμε τα πάντα
 και κάθε βράδυ παρακολουθούσαμε όλη την λειτουργία.

Επάνω στον γυναικωνίτη!
 Δίψαγαμε; κατουριόμαστε; έπρεπε να περιμένουμε να τελειώσει.
 Όρθιες κοιμόστε εγώ και η Κατερίνα, μεγάλη καταπίεση το ένοιωθα.

Η μόνη χαρά μας ήταν να χαζεύουμε τα παπαδάκια, 
τα αγόρια που κρατούσαν τα εξαπτέρυγα που ψιλοβαριόντουσαν κι αυτά,
 ρίχνανε κάτι χασμουρητά, αλλά ήταν εκεί.

Το μεγαλύτερο ζόρι ήταν το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, πηγαίναμε από νωρίς
 και όταν γινόταν η Ανάσταση και ο κόσμος έφευγε να πάει να φάει εμείς όοοοχι,
 εκεί, να τελειώσει όλη η αναστάσιμη λειτουργία, 
γύρω στις 1:30 με 2 παρά φτάναμε σπίτι με μάτι θολό και πεθαμένες στην πείνα.

*

Τελευταίες τάξεις του γυμνασίου (του εξατάξιου) και μια φορά μου είπαν να πάω να βοηθήσω στον στολισμό του επιταφίου.
 Μου έχει μείνει μια πολύ όμορφη ανάμνηση γεμάτη ευωδιά από τα λουλούδια ιδιαίτερα της πασχαλιάς. Περνούσαμε τα λουλούδια σε κλωστή να κάνουμε τις γιρλάντες που θα στόλιζαν τον επιτάφιο.
 Δεν ξέρω γιατί αλλά δεν ξαναπήγα.

*

Στον Χολαργό με τον Άγγελο μικρό στα 3 ή 4 πρέπει να ήταν, φαγώθηκε να έρθει μαζί μας στην Ανάσταση, έτσι κι αλλοιώς με τον ύπνο δεν τα είχε καλά.
 Πάμε λοιπόν και όταν έγινε η Ανάσταση και άρχισαν τα μπαμ μπουμ από τα βαρελότα και τα βεγγαλικά έπαθε τέτοιο πανικό από τους ήχουςπου έκανε καιρό να το ξεπεράσει.
 Και μετά μεγαλύτερος τον θυμάμαι να σκεπάζει τα αυτιά του με το Χριστός Ανέστη.

*

Και για το Πάσχα ράβαμε καινούρια ρούχα, ναι τότε ερχόταν η μοδίστρα σπίτι, μας έπαιρνε τα μέτρα, κάναμε πρόβες με τις καρφίτσες να μας τσιμπάνε και ήταν υπέροχη η αίσθηση του νέου υφάσματος στο δέρμα.

Βέβαια μέχρι και την εφηβεία η μαμά μας έντυνε ίδια και τις δυό, όλα ίδια, ακόμα και τα παλτά!

Τώρα πια θυμάμαι με πολλή τρυφερότητα εκείνα τα καρώ ταγιεράκια που κουμπώναν πίσω με “χρυσά” κουμπιά, τα κόκκινα παλτά μας, τις ζακέτες τις ριγέ που μας έπλεκε εκείνη κι ένα σωρό άλλα.

 Μόνο τα παπούτσια ήταν  διαφορετικά!

*

Μα πιο πολύ μου έχει μείνει στο μυαλό εκείνη η ροζ λινή φούστα με τις πιέτες στην μιά πλευρά.

-Και το λινό είναι ιδιαίτερο υφάσμα, να το προσέχεις πώς θα κάθεσαι, μη το λερώσεις, μη… μη…

Τίποτα δεν με ένοιαζε, η ροζ λινή μου φούστα με έκανε να δείχνω δεσποινίδα, 
μεγάλη βρε παιδί μου, και την λάτρευα.

*

Δεν ξέρω γιατί τα έγραψα όλα αυτά, στιγμιότυπα της ζωής μου με άρωμα Πάσχα και πασχαλιάς,
 που ποτέ δεν μου στέριωσε.
 Ευτυχώς έχει ο γείτονας.

 

Μου λείπει ο πατέρας μου, μου λείπει η θεία Κανέλλα
,μου λείπει η μαμά μου όταν ήταν νέο κορίτσι τότε και εμένα μου φαινόταν μεγάλη,
 μου λείπω εγώ παιδί και ο τρόπος που έβλεπα τον κόσμο, μου λείπουν πολλά.
 Έχω άλλα. Όλα βαίνουν όπως θέλουν εκείνα, εγώ κάνω ότι μπορώ.

*

Να είστε όλοι καλά, Καλό Πάσχα σε όλους.

Η πρώτη φωτογραφία από την Μονή της Παναγίας της Μαυριώτισσας στην Καστοριά.
Την δεύτερη μάλλον ο  μπαμπάς ή η θεία Κατίνα μας την είχαν βγάλει.
Η τρίτη με τις πασχαλιές του γείτονα.
 

Ο ήχος;  των δακρύων.

Βράδυ αρχές του Ιουνίου στο Θησείο.

 Μπαίνω τρέχοντας στο βαγόνι του μετρό, αργά αλλά πολύς ο κόσμος.

 Δίπλα μου ένας νεαρός αφρικανός με εκείνη την καρώ πλαστική τσάντα στην πλάτη του που ποιός ξέρει τί είχε μέσα, το εμπόρευμα του που μέχρι πριν λίγο θα είχε απλωμένο σε κάποιο πεζούλι.

Μπροστά μας μια γυναίκα με σκυφτό το κεφάλι, εγώ και νεαρός με την πλάτη στην πόρτα εκείνη προς εμάς γυρισμένη. Φασαρία πολλή, μιλάνε οι άνθρωποι μεταξύ τους , ο θόρυβος του τρένου…

Το κατάλαβα λίγα λεπτά μετά, η γυναίκα έκλαιγε.

 Σιγανά, με εκείνη την αναπνοή την διακεκομμένη, με ένα ελαφρό τρεμούλιασμα στους ώμους της. Δεν σήκωσε το κεφάλι της καθόλου, έκλαιγε σιωπηλά και είδα τα δάκρυα να κυλάνε πάνω στα μάγουλα της.  Μια δυό φορές τα σκούπισε με την παλάμη της, μετά τα άφησε έτσι.

 Κοίταξα τον νεαρό, την κοίταζε κι εκείνος.

Μπήκε κι άλλος κόσμος στην Ομόνοια ήρθαμε ακόμα πιο κοντά.

Το μάγουλο της δίπλα μου, έβλεπα τα δάκρυα να κυλάνε και να στέκονται για λίγο στο πηγούνι της και μετά τα ακολούθησα με το βλέμμα μου στην κάθοδο τους, στο πάτωμα του βαγονιού, στο πόδι του νεαρού που φορούσε σαγιονάρες. Τράβηξε το πόδι του σαν κάτι να τον έκαψε.

 Και αυτά τα δευτερόλεπτα που έβλεπα την πτώση των δακρύων ήταν σαν να μην υπήρχε άλλος ήχος στο βαγόνι, παρά μια απέραντη σιωπή, κι εγώ να μπορούσα να ακούσω τον ήχο των δακρύων καθώς έπεφταν.

Μπορούσα;

Κατέβηκα στην Βικτώρια, Εκείνη έμεινε πίσω στο βαγόνι κλαίγοντας σιωπηλά.

 * * *

Στην φωτογραφία, πίνακας του Δήμου Σκουλάκη, που τον φωτογράφησα στο Μουσείο Μπενάκη στην έκθεση-αφιέρωμα στον καλλιτέχνη με τον τίτλο "Δήμος Σκουλάκης ο μεγάλος αντιφατικός".

Ένας ποιητής μέσα στο σφαγείο.

Άλλο βιβλίο έψαχνα και έπεσα πάνω στην συλλογή ποιημάτων του Χ. Λ.

Στις αρχές της δεκαετίας του '80 δούλευα στο λογιστήριο ενός πτηνοτροφείου, ο Χ. ήταν προιστάμενος στο σφαγείο.
Όμορφο παληκάρι, ψηλό, αδύνατο με μακρυά μαλλιά που τα έπιανε πίσω. Γύρω στα 27 του τότε, παντρεμένος με δύο παιδιά και περίμενε το τρίτο. Μεγάλος έρωτας, μεγάλες υποχρεώσεις.
Είχε σπουδάσει κάτι άλλο, αλλά βρέθηκε να δουλεύει εκεί. Το μεγάλο αφεντικό ήταν συγγενής της γυναίκας του.

Κάθε πρωί με την άσπρη ρόμπα του επέβλεπε τον "αποκεφαλισμό" των πτηνών, μετά όλες τις εργασίες μέχρι το μεσημέρι να είναι έτοιμα και βαλμένα στα τελάρα τους για να μπουν στο φορτηγό ψυγείο και να πάνε στα καταστήματα.
Τα μεσημέρια τον θυμάμαι με τις γαλότσες τις ψηλές μέχρι το  γόνατο να καθαρίζει μαζί με τους άλλους το δάπεδο και τα μηχανήματα από τα αίματα και τα πούπουλα. Έβγαζε την ρόμπα βρώμικη και ματωμένη.
Εγραφε ποιήματα, είχε εκδώσει ήδη δύο συλλογές.
Μου τις χάρισε και τις δυό. Δεν μπορώ να βρω την μία... ελπίζω να μην την έχω χάσει σε κάποια μετακόμιση.



 Μιλούσαμε, είχε όνειρα, ήθελε να κάνει πολλά πράγματα, ήθελε να φροντίσει την οικογενειά του,
συνέχιζε να γράφει ποιήματα.

Τα καλοκαίρια που τα τζάμια στο λογιστήριο ήταν ανοιχτά, ακούγαμε τις φωνές των πουλερικών που ήταν στην αλυσίδα  της σφαγής... Τα πιο πίσω έβλεπαν τι πάθαιναν τα μπροστινά και φώναζαν.
Ακόμα το θυμάμαι... και εκείνη την μυρωδιά από το αίμα... (τα κτίρια ήταν δίπλα δίπλα)

Ο Χ. είχε πάντα μια θλίψη στο βλέμμα.

Έμεινα δυόμισυ χρόνια εκεί. Δεν ξαναείδα τον Χ.
Το πτηνοτροφείο έχει κλείσει εδώ και χρόνια.
Τον έψαξα διαδικτυακά αλλά δεν βρήκα κάτι, ούτε κάποιο βιβλίο με το όνομα του.
Ούτε τηλέφωνο. Έτσι δεν έχω την άδεια του να γράψω το όνομα του και να  ανεβάσω και άλλα ποιήματα του.
Μόνο τον τίτλο από το βιβλίο του "Λιποτάκτες", και 3 μικρά ποιήματα.

Καλέ μου Χ. εύχομαι να είσαι καλά, όπου κι αν είσαι, ό,τι κι αν κάνεις.
Ελπίζω να γράφεις πάντα ποιήματα έστω κι αν δεν τα δημοσιεύεις.
Ελπίζω πάντα να βρίσκεις τρόπους να δραπετεύεις από το σφαγείο της καθημερινότητας.
Σε θυμάμαι πάντα με αγάπη.
*  *

Το αλφαβητάρι της ζωής μου.


Όταν ήμουν μικρή πριν ακόμα πάω στο σχολείο, ήθελα να μάθω να διαβάζω.
 Ήθελα να διαβάζω μόνη μου τα παραμύθια και τις ιστορίες που μου διάβαζε η μαμά και ο μπαμπάς, να τις ξαναδιαβάζω όσες φορές ήθελα. Και τα άλλα βιβλία που υπήρχαν σπίτι, ήθελα να μπορώ να τα διαβάζω όλα.
Οι ιστορίες με μάγευαν, ακόμα με μαγεύουν.

Ο μπαμπάς προσφέρθηκε να με μάθει  τα γράμματα, να τα γράφω και να τα προφέρω.
Μα η μαμά είχε τις αντιρρήσεις της,
 -Πρέπει να μάθει και να κεντάει, και να ράβει! Αν παίζει την μισή μέρα και μετά γράφει ή διαβάζει πότε θα τα μάθει όλα αυτά που χρειάζονται σε ένα κορίτσι;;;

Βάλαν κάτω το μυαλουδάκι τους και έκαναν έναν συνδυασμό.

Ο μπαμπάς έκοβε την βάση από το πακέτο των τσιγάρων του, έγραφε επάνω το κάθε  γράμμα κι εγώ έπρεπε να το κεντήσω! ναι! με μια συγκεκριμένη βελονιά, νομίζω αυτή είναι η ριζοβελονιά.
Έτσι θα μάθαινα τα γράμματα και  μέχρι να τελειώσει το αλφάβητο θα είχα μάθει και την βελονιά.
Σατανικό;

Μου ήταν αφόρητο ζόρι το ράψιμο, και το κέντημα αργότερα, μετά τα εκτίμησα βέβαια, πολύ μετά.
 Αλλά όσο εγώ έραβα τα γράμματα με ριζοβελονιά και η Κατερίνα έπαιζε σαν την καλή χαρά έξω,  ζούσα μια κόλαση!

Αχ...


Τώρα 54 χρόνια που ο μπαμπάς έχει φύγει και τα καρτελάκια με τα ραμμένα γράμματα είναι Πολύτιμα για μένα. Με τα χέρια του έκοψε τα πακέτα, έγραψε το κάθε γράμμα, με επέβλεπε.
Με έμαθε  να γράφω κι επιτέλους αφού έμαθα και τους διφθόγγους που πολύ δύσκολοι μου είχαν φανεί, διάβαζα μόνη μου! τα πάντα όλα, και εφημερίδες που δεν καταλάβαινα τίποτα από το νόημα, αλλά διάβαζα και έγραφα!
Και έμαθα και την ριζοβελονιά να είναι ήσυχη και η μαμά! το κορίτσι της θα ξέρει και να ράβει!

Αυτό λοιπόν το πρώτο μου αλφάβητο, είναι το αλφάβητο της ζωής μου.

Ήθελα να φτιάξω την λέξη αγάπη  αλλά  έχω μόνο μία φορά το κάθε γράμμα, έτσι βγήκε η ΖΩΗ.

 Μια μολυβιά που ξέφυγε από το μπλε  στυλό του μπαμπά στην μέση του Ω.

 Η πίσω μεριά του Α, με την ταινία για τους φόρους και την τιμή του πακέτου, 5 δραχμές!

Στο δικό μου χέρι τα καρτελάκια, τόσα χρόνια μετά σαν να βρίσκω μια επαφή με τα χέρια του μπαμπά.

Α... το Υ κάπου χάθηκε μέσα στα χρόνια δεν το έχω πια.

"Just give me the pills"  από την Κόραλυ Δημητριάδη.

Η νέα ποιητική συλλογή της   Κόραλυ

  παρουσιάστηκε στον φιλόξενο και όμορφο χώρο του "Free Thinking Zone".

Η Κόραλυ, η ηρωίδα της, είναι ένα κορίτσι που μεγαλώνει όπως της επιβάλλουν οι δικοί της,
άλλα λαχταράει και άλλα κάνει, κάνει αυτά που πρέπει, αυτά που της λένε οτι πρέπει να κάνει.
Είναι ένα καλό κορίτσι και υπακούει.

Σπουδάζει κάτι άλλο από αυτό που θέλει, προσέχει τις παρέες της,
 στην κατάλληλη ηλικία παντρεύεται, ερωτευμένη και ενθουσιώδης,
 προσπαθεί να γίνει μια καλή νοικοκυρά και σύζυγος
 να είναι όπως την θέλουν να είναι.

Αλλά κάτι δεν πάει καλά, κάτι δεν είναι καθόλου όπως θα έπρεπε να είναι.

Εχει όμως ένα μικρό μυστικό, γράφει, γράφει κρυφά.
 Και κλαίει.

Και το κίνητρο για να βρει την δική της αλήθεια, τον αληθινό της εαυτό είναι η γέννηση του παιδιού της.

Και αρχίζει το δύσκολο μα και υπέροχο ταξίδι της αυτογνωσίας, της δύναμης να ζει έτσι όπως θέλει,
να κάνει αυτά που θέλει, να βρει τον αληθινό της εαυτό και να τον εκφράσει.

 Να βρει την δική της φωνή.
Και ναι την βρίσκει.
Αυτό το βιβλίο, αυτά τα ποιήματα είναι το δικό της οδοιπορικό στην αλήθεια της
 και στην αυθεντικοτητά της.

Είναι η φωνή της η αληθινή. Και αξίζει να την ακούσετε.

Μερικές φωτογραφίες με την Κόραλυ στην παρουσίαση του βιβλίου της.

Η Κόραλυ είναι και καταπληκτική performer και η όλη παρουσίαση και η κουβέντα μετά ήταν μια θαυμάσια εμπειρία.

Να είσαι καλά Κόραλυ, σε ευχαριστούμε που με τον δικό σου τρόπο βοηθάς κι εμάς να βρούμε την δική μας φωνή και να την κάνουμε να ακουστεί.

Γιατί ο κόσμος μόνο πιο πλούσιος και καλύτερος θα γίνει αν οι γυναίκες είναι και νοιώθουν ελευθερες να μιλήσουν όπως θέλουν.